จากมังงะ (漫画) ของศิลปินภาพพิมพ์ไม้ สู่มังงะ (マンガ) สมัยใหม่

ศิลปินภาพพิมพ์ไม้ชื่อ Katsushika Hokusai อาจจะไม่ใช่คนแรกที่ใช้คำว่ามังงะ แต่การที่เขาพิมพ์หนังสือภาพ Hokusai Manga ออกมาในปีค.ศ. 1814 (หรือเมื่อ 200 กว่าปีก่อน!) ทำให้คำนี้แพร่หลายมากขึ้น และเป็นที่มาของนิทรรศการ Manga Hokusai Manga (マンガ・北斎・漫画 ) ที่เจแปนฟาวน์เดชั่นเพิ่งนำมาจัดแสดงที่กรุงเทพฯ

Hokusai Manga 

ดูจากนิทรรศการนี้ มังงะเมื่อ 200 ปีก่อนก็ส่งอิทธิพลถึงมังงะสมัยใหม่ไม่น้อยจริง ๆ แม้ความหมายของคำว่ามังงะสมัยนั้นกับสมัยนี้จะไม่ได้เหมือนกันซะทีเดียว แถมวิธีเขียนคำนี้ก็ไม่เหมือนกันด้วย คือเขียนว่า 漫画 แบบในสมัยก่อน กับเขียนด้วยตัวอักษรคาตาคานะว่า マンガ แบบที่นิยมในสมัยนี้ … ตอนแรกก็งงว่าทำไมชื่อนิทรรศการต้องมีคำว่า manga ซ้ำ 2 ครั้ง ที่แท้มีความหมายลึกซึ้งแบบนี้นี่เอง

หลาย ๆ อย่างที่มังงะสมัยใหม่ได้รับอิทธิพลมาก็เช่นลายเส้น การแบ่งช่อง การวางตัวอักษรในภาพ ฯลฯ แม้แต่วิธีการวาดแบบสมัยก่อนก็ยังมีมังงะสมัยใหม่รับมาใช้ คือเปลี่ยนจากการ์ตูนตาโต มาวาดแบบตาเล็ก ๆ เหมือนภาพพิมพ์สมัยเอโดะซะอย่างนั้น หรือแม้แต่ตัวของฮกไซเองก็ยังกลายเป็นคาแรกเตอร์ในมังงะสมัยใหม่ตั้งหลายเรื่อง...ไม่เว้นแม้กระทั่งการ์ตูนวาย ^^'

ฮกไซในมังงะสมัยใหม่

ฮกไซในมังงะ (ชอบน้องกระต่าย^^)

มังงะสมัยใหม่ที่ใช้ลายเส้นแบบสมัยเอโดะ

ถึงนิทรรศการนี้จะมีชื่อของ Hokusai เป็นพระเอก แต่ศิลปินภาพพิมพ์ไม้ในสมัยนั้นก็ไม่ได้มีแต่ฮกไซคนเดียว ในนิทรรศการก็เลยมีผลงานของศิลปินภาพพิมพ์ไม้คนอื่น ๆ มาสนับสนุนให้เรื่องราวชัดเจนขึ้นด้วย (สารภาพว่าตอนแรกแอบงงเพราะนึกว่าจะมีแต่งานของฮกไซตามชื่อนิทรรศการ)  อย่างโออิ ลูกสาวที่มักจะปรากฎตัวคู่กับฮกไซก็เป็นนักวาดภาพด้วยเช่นกัน

พ่อ-ลูกในบ้านรก ๆ คือภาพจำของฮกไซและลูกสาว

ผลงานของโออิ

...แต่ศิลปินที่เราว่าขโมยซีนสุด ๆ ในงานนี้ คือ ศิลปินชื่อ Kuniyoshi ที่ในนิทรรศการมีตัวอย่างผลงานของเขามาแสดงหลายชิ้นเลย

รูปอุราชิม่าทาโร่เปิดกล่องสมบัติ

งานชุดปลาทองร้องเพลงกับปลาทองถ่อแพ...ตัวงานโคตรทันสมัย จนไม่นึกว่าจะผ่านมาร้อยกว่าปีแล้ว!

ชื่อเต็ม ๆ ของเขาในวงการคือ อุตะกาวะ คุนิโยะชิ  ว่ากันว่า คุนิโยะชิ ผู้นี้เป็นทาสแมว ทั้งรูปคาแรกเตอร์ของเขาในนิทรรศการและมังงะที่เขียนถึงเขาก็จะมีแมววนเวียนอยู่รอบตัว (นี่มันฮิปสเตอร์ยุคเอโดะชัด ๆ !) และแน่นอนว่า ผลงานที่เขาวาดก็มีภาพแมวอยู่ไม่น้อย ค้นดูในกูเกิ้ลแล้วก็รู้สึกคุ้น ๆ กับบางภาพจนต้องรื้อกล่องสมบัติบ้าของตัวเอง ... ใช่จริง ๆ ด้วย โปสการ์ดรูปแมวที่เคยซื้อไว้ และเข้าใจว่าเป็นงานยุคใหม่ที่ทำเลียนแบบภาพพิมพ์ไม้ ปรากฏว่าเป็นผลงานของท่านผู้นี้นี่เอง!

ตั้งใจไปดูนิทรรศการนี้เพราะเป็นติ่งของลุงฮกไซ แต่ไป ๆ มา ๆ กลับตกหลุมรักศิลปินอีกคน...ช่วยไม่ได้จริง ๆ เพราะอิมเมจของ Hokusai ในนิทรรศการเกือบทั้งหมด คือ ‘ตาแก่’ ในขณะที่คาแรกเตอร์ของคุนิโยะชิในงานเป็นชายหนุ่มผู้พกแมวมาด้วย...อย่างนี้ (น่ารักอ่ะ)

คาแรกเตอร์ของคุนิโยะชิในนิทรรศการ และผลงานของเขา

นี่คือภาพ Self Portrait ของฮกไซ

นิทรรศการ Manga Hokusai Manga ยังมีต่อที่ เชียงราย และ หาดใหญ่ ดูรายละเอียดได้ที่ http://www.jfbkk.or.th/english-an-exhibition-exploring-the-origin-of-japanese-manga-manga-hokusai-manga/?lang=th